Terroir – hay bản sắc vùng miền – từ lâu đã là yếu tố cốt lõi trong thế giới rượu vang, thường gắn liền với đất, khí hậu và kỹ thuật canh tác. Nhưng liệu gỗ sồi địa phương – loại gỗ được dùng để ủ và lão hóa rượu vang – cũng có thể là yếu tố then chốt để thể hiện terroir? Nhiều nhà làm vang Mỹ đang trả lời: “Có.”
Cùng Don Vino tìm hiểu thông qua bài viết dưới đây nhé!
Hành trình khám phá terroir từ gỗ sồi Texas
Tiến sĩ Bob Young, chủ sở hữu nhà máy rượu Bending Branch tại vùng Texas Hill Country, đã theo đuổi ý tưởng này hơn sáu năm. Khi nhận thấy sự phong phú của cây sồi trắng ở miền Đông Texas, ông bắt đầu đặt câu hỏi: “Tại sao không sử dụng gỗ sồi địa phương để thể hiện bản sắc vùng như người Pháp vẫn làm?”
Ông hợp tác với một xưởng cưa gia đình tại miền Đông Texas, nơi chuyên thu hoạch và xử lý sồi trắng. Sau đó, Young làm việc với Oak Solutions Group tại Napa để tạo ra các thanh gỗ và xích gỗ (sử dụng trong thùng ủ trung tính) rồi nướng thử nghiệm với từng giống nho và niên vụ khác nhau.
Kết quả thật đáng khích lệ: ba dòng vang đầu tiên ủ bằng gỗ sồi trắng Texas – một dòng blend đỏ, Petit Verdot và Tannat – đều có cấu trúc tốt, thể hiện cá tính mạnh mẽ, và đều đoạt huy chương tại Cuộc thi Rượu vang San Francisco Chronicle 2025. Hương vị cân bằng giữa trái cây đen và các nốt ngọt như vani, caramel mềm, socola, anh đào và gia vị nướng.
“Dự án này là một bước tiến quan trọng để khẳng định Texas trong bản đồ rượu vang thế giới, và mang đậm dấu ấn địa phương,” Young chia sẻ.
Lịch sử lâu đời của việc ủ rượu bằng gỗ bản địa
Việc sử dụng gỗ bản địa trong sản xuất rượu vang không phải là mới. Tại Tenuta di Capezzana – một nhà máy rượu ở Carmignano DOCG, Ý – người ta đã dùng gỗ dẻ (chestnut) từ vùng Montalbano để làm thùng từ hàng ngàn năm trước. Winemaker Benedetta Contini Bonacossi cho biết: “Gỗ dẻ mang lại hương hạnh nhân đắng pha vả khô, rất đặc trưng cho dòng Vin Santo của chúng tôi.”
Gần đó, Castello di Verrazzano tại Chianti Classico đã hợp tác với Đại học Florence để sử dụng gỗ dẻ địa phương trong dòng vang Gran Selezione Valdonica – mang đến hương balsamic và nhựa thông. Trong khi đó, các nhà làm vang tại Pháp như Champagne Billecart-Salmon hay Château Lagrange ở Bordeaux cũng kết hợp nhiều loại gỗ từ các vùng và rừng khác nhau để tăng chiều sâu và độ phức hợp.
Sự trỗi dậy của “gỗ địa phương” ở Mỹ
Tại Maryland, Andrew Baker – đồng sáng lập Old Westminster Winery – đã khởi xướng dự án bảo tồn tại Burnt Hill Farm, tận dụng cây tần bì (ash) bị xâm hại bởi côn trùng để chế tạo thùng ủ. Winemaker Lisa Hinton cho biết: “Gỗ tần bì phản ánh sự đa dạng vi sinh học của trang trại, mang đến các nốt hương đất, nấm và cấu trúc mềm mại.”
Baker tiếp tục hướng đến việc sử dụng gỗ cherry đen, du (elm) và hickory vùng Mid-Atlantic – tạo nên một bản sắc hoàn toàn riêng biệt cho rượu vang nơi đây.
Tại thung lũng Shenandoah (Virginia), nhà làm vang Ben và Tim Jordan từ Midland Winery đã tái sử dụng cây sồi và tần bì bị chết để chế tạo các thùng ủ cỡ lớn. Dù hương vị ban đầu khá nổi bật và “nhiệt đới”, họ dự kiến sẽ sử dụng từng phần nhỏ trong blend, và tăng dần tỷ lệ khi gỗ bắt đầu “mềm” hơn theo thời gian.
Đưa “Texas” vào thùng gỗ sồi trắng Texas
Quay lại Texas, Greg Standard – người sáng lập một cơ sở đóng thùng rượu tại Texas Hill Country – đang phát triển thùng gỗ từ cây sồi trắng Texas. Ông cho biết tất cả sồi trắng Mỹ, bao gồm Texas, đều thuộc loài Quercus alba, trong khi sồi Pháp là Quercus robur, mềm hơn và chứa nhiều ẩm hơn.
“Tuy cùng giống loài, nhưng mỗi vùng lại có nét riêng biệt,” Standard chia sẻ. Việc nướng gỗ, uốn bằng hơi nước, rửa bằng nước nóng và chà nhám sau khi nướng đều ảnh hưởng đến hương vị cuối cùng của rượu.
Khi tìm người làm rượu từ giống nho của mình, Standard đã tìm đến Bob Young. “Bob đã chứng minh được điều mà tôi cũng muốn làm rõ – rằng thùng sồi Texas có thể tạo ra rượu vang chất lượng. Và tôi đã hứa sẽ dành tặng cho ông ấy những thùng sồi Texas đầu tiên trong dây chuyền sản xuất vào tháng 10 tới.”
Lời kết
Việc sử dụng gỗ bản địa không chỉ là một lựa chọn mang tính bền vững mà còn là cách để tăng cường cá tính và bản sắc địa phương trong từng giọt rượu vang. Khi terroir không còn giới hạn trong đất và nho, mà mở rộng sang cả vật liệu ủ, một cánh cửa mới đang được mở ra – nơi mỗi vùng đất, mỗi loài cây đều có thể góp tiếng nói riêng vào câu chuyện hương vị.
*Nguồn tham khảo: Is Local Wood the Key to Terroir? Some American Winemakers Say ‘Yes’
