Thưởng thức rượu vang không chỉ là hành động uống mà còn là một hành trình khám phá cảm quan qua từng bước từ hình thức, hương thơm đến vị giác. Đây là một nghệ thuật tinh tế, nơi mỗi chai rượu mang đến một câu chuyện riêng qua màu sắc, hương vị, và kết cấu.
Trong bài viết này, Don Vino sẽ hướng dẫn bạn cách nếm thử và đánh giá rượu vang một cách chính xác, từ đó giúp bạn tận hưởng và hiểu rõ hơn về những đặc trưng riêng biệt của từng loại vang.
Chuẩn Bị Trước Khi Thưởng Thức
Để có trải nghiệm tốt nhất, môi trường thưởng thức là yếu tố quan trọng không thể bỏ qua. Một không gian yên tĩnh, thoáng đãng và tránh xa các mùi hương mạnh như nước hoa hoặc thức ăn nồng nàn sẽ giúp bạn tập trung cảm nhận hương vị. Bên cạnh đó, hãy chọn loại ly thích hợp, đặc biệt là ly tulip với bầu rộng và miệng hẹp để hương thơm được lan tỏa tốt nhất.
Rượu vang đỏ được “thở” (decanting) ít nhất 30 phút trước khi thưởng thức
Rượu vang nên được phục vụ ở nhiệt độ lý tưởng. Với rượu vang đỏ, nhiệt độ từ 16°C – 18°C là phù hợp nhất, trong khi đó rượu vang trắng thường ngon hơn khi ở nhiệt độ từ 8°C – 12°C. Nếu nhiệt độ quá cao, rượu sẽ trở nên hăng và mất đi sự cân bằng tinh tế, còn nếu quá lạnh, rượu sẽ bị “ngủ” và không phát huy hết hương vị.
Lưu Ý:
- Rượu vang đỏ: Nên để “thở” (decanting) ít nhất 30 phút trước khi thưởng thức để oxy hóa và phát huy toàn bộ hương vị.
- Rượu vang trắng: Có thể được phục vụ ngay sau khi mở nhưng cần đảm bảo đúng nhiệt độ.
Các bước thưởng thức rượu cơ bản
Nếu thưởng thức rượu vang là cả một nghệ thuật, người thưởng thức chắc hẳn phải là nghệ nhân. Don Vino đưa đến cách thưởng thức rượu vang tiêu chuẩn bao gồm 4 bước dưới đây
Bước 1: Quan Sát Hình Thức
Bước đầu tiên trong quá trình thưởng thức là quan sát hình thức của rượu. Đây là cơ hội để bạn đánh giá độ trong suốt, màu sắc và độ dày của rượu. Rượu vang trắng thường có màu từ vàng nhạt đến vàng đậm, thậm chí ngả sang màu hổ phách nếu rượu đã được ủ lâu. Rượu vang đỏ lại có dải màu từ đỏ tím trẻ trung đến đỏ đậm hoặc nâu gạch với các loại rượu vang lâu năm.
Quan sát hình thức là cơ hội để bạn đánh giá độ trong suốt, màu sắc và độ dày của rượu.
Độ trong của rượu cũng là một dấu hiệu quan trọng về chất lượng. Rượu càng trong và sáng, càng cho thấy sự tinh tế trong quá trình sản xuất. Ngược lại, nếu rượu có dấu hiệu vẩn đục hoặc chứa cặn nhiều, có thể đó là dấu hiệu của sự oxy hóa hoặc rượu đã bị hỏng.
Một yếu tố thú vị nữa là các vệt rượu (legs hoặc tears) chảy xuống thành ly khi bạn lắc rượu. Các vệt chảy này thường chỉ ra độ cồn hoặc lượng đường trong rượu. Vệt chảy càng chậm và rõ nét, rượu có thể có độ cồn hoặc độ ngọt cao hơn.
Bước 2: Ngửi Hương Thơm
Hương thơm là yếu tố quyết định trong việc đánh giá rượu. Đưa ly rượu lên mũi và ngửi nhẹ nhàng. Ban đầu, bạn có thể cảm nhận được những hương thơm cơ bản từ hoa quả, gia vị, gỗ sồi hoặc các yếu tố khác. Đối với những chai rượu vang lâu năm, bạn sẽ dễ dàng nhận ra sự phức tạp và đa tầng của hương thơm.
Hương thơm là yếu tố quyết định trong việc đánh giá rượu
Có một nguyên tắc gọi là “primary, secondary và tertiary aromas” – các tầng hương khác nhau mà rượu có thể mang lại:
- Primary aromas (Hương thơm chính): Thường xuất phát từ bản chất của nho như trái cây, hoa, cỏ hoặc thảo mộc.
- Secondary aromas (Hương thơm thứ cấp): Thường là kết quả của quá trình lên men, ví dụ như hương men, bánh mì nướng, hoặc phô mai.
- Tertiary aromas (Hương thơm bậc ba): Xuất hiện sau quá trình ủ lâu trong gỗ sồi hoặc chai, như hương vani, cà phê, da thuộc hoặc đất.
Bạn có thể lắc nhẹ ly để hương thơm bung tỏa mạnh hơn, đồng thời cố gắng phân biệt các tầng hương riêng biệt.
Bước 3: Nếm thử rượu
Bước nếm thử là quá trình kích hoạt vị giác của bạn. Khi nhấp ngụm đầu tiên, hãy để rượu lan tỏa khắp khoang miệng để cảm nhận đầy đủ các yếu tố như vị ngọt, chua, chát và cảm giác umami nếu có. Trong khi một số rượu mang đến cảm giác mượt mà và tinh tế, số khác có thể mang vị chát nhẹ hoặc đậm đà hơn do tannin (đặc biệt trong rượu vang đỏ).
Bước nếm thử là quá trình kích hoạt vị giác của bạn
Các yếu tố cần chú ý khi nếm thử rượu:
- Độ axit: Rượu có độ axit cao sẽ mang lại cảm giác tươi mát và sắc nét, thường thấy trong rượu vang trắng hoặc rượu vang đỏ trẻ.
- Tannin: Đây là thành phần chủ yếu trong rượu vang đỏ, mang đến cảm giác khô ở lưỡi và vòm miệng. Tannin cao tạo sự mạnh mẽ và phức tạp cho rượu.
- Cấu trúc rượu: Đánh giá rượu có cấu trúc nhẹ, trung bình hay đầy đặn, điều này thường ảnh hưởng bởi nồng độ cồn và lượng đường trong rượu.
Sau khi nuốt, hãy chú ý đến khoảng thời gian dư vị (finish) mà rượu để lại. Một chai rượu tốt thường có dư vị dài, phong phú và dễ chịu kéo dài trên vòm miệng.
Bước 4: Đánh Giá Rượu
Sau khi hoàn thành các bước trên, đây là lúc bạn đưa ra đánh giá tổng quan về rượu. Các câu hỏi bạn có thể tự đặt ra khi đánh giá bao gồm:
- Rượu có cân bằng giữa các yếu tố (ngọt, chua, chát) không? Một chai rượu cân bằng là khi các thành phần này hòa quyện mà không có thành phần nào lấn át.
- Hương vị có phức tạp và đa dạng không, hay chỉ đơn giản và dễ đoán? Rượu ngon thường có nhiều tầng hương vị, từ trái cây tươi đến hương gỗ, gia vị. Rượu phức tạp sẽ tiếp tục phát triển trong vòm miệng khi bạn thưởng thức. Ngược lại, rượu đơn giản sẽ chỉ dừng lại ở một vài hương vị cơ bản.
- Dư vị của rượu kéo dài bao lâu? Một chai rượu có dư vị dài, phong phú thường để lại ấn tượng mạnh, trong khi dư vị ngắn khiến rượu mất đi sức hấp dẫn.
- Rượu có để lại ấn tượng mạnh hay không? Hãy xem xét cả tính tương thích của rượu với món ăn và ấn tượng cá nhân. Một chai rượu có thể không hoàn hảo về kỹ thuật nhưng lại mang đến cho bạn sự độc đáo hoặc cảm giác đặc biệt.
Ghi chú lại những gì bạn cảm nhận được trong quá trình thưởng thức sẽ giúp bạn nâng cao kiến thức về rượu và từ đó phát triển khẩu vị của mình qua thời gian.
Ghi chú lại những gì bạn cảm nhận được trong quá trình thưởng thức
Mẹo Thưởng Thức Rượu Vang
Ngoài kỹ năng nếm thử và đánh giá, một số mẹo nhỏ có thể giúp bạn nâng cao trải nghiệm thưởng thức rượu vang. Không gian và ánh sáng đóng vai trò quan trọng, vì thưởng thức rượu vang trong một không gian yên tĩnh và ánh sáng dịu nhẹ sẽ giúp bạn tập trung vào việc cảm nhận hương vị tốt hơn.
Thử kết hợp với thức ăn cũng là một cách thú vị để khám phá sự biến đổi của rượu. Ví dụ, vang đỏ giàu tannin như Cabernet Sauvignon thường đi kèm tuyệt vời với thịt đỏ nướng, trong khi vang trắng như Sauvignon Blanc lại phù hợp với các món hải sản. Cuối cùng, để đảm bảo hương vị rượu không bị lẫn lộn, hãy nhớ giữ vệ sinh vòm miệng. Giữa các lần thử rượu khác nhau, việc làm sạch miệng bằng nước hoặc ăn một chút bánh mì sẽ giúp bạn cảm nhận hương vị của loại rượu tiếp theo một cách rõ ràng hơn.
Bạn Có Biết?
- Rượu vang đỏ càng để lâu, tannin sẽ giảm bớt và trở nên mượt mà hơn. Điều này lý giải tại sao các chai vang lâu năm thường mang lại cảm giác mềm mại và tinh tế hơn.
- Hương thơm của rượu vang không chỉ đến từ nho mà còn từ quá trình lên men và thời gian ủ trong gỗ sồi. Chính những yếu tố này đã tạo nên sự phức tạp và đa dạng trong từng loại rượu.
- Rượu vang trắng cũng có thể được ủ trong thùng gỗ sồi, tạo ra hương vị vani và bơ tinh tế, phổ biến nhất ở Chardonnay.
Lời kết
Thưởng thức rượu vang là một quá trình kích thích cả giác quan lẫn trí óc, giúp bạn hiểu rõ hơn về văn hóa và nghệ thuật rượu vang. Với những kiến thức nếm thử và đánh giá chính xác, bạn sẽ ngày càng trở nên tự tin trong việc thưởng thức và lựa chọn các loại rượu phù hợp với khẩu vị của mình.
